Rijke geschiedenis IJsclub Jan Woudenberg 

 

Wieringerwaard en het schaatsen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Nou ja, dat geldt in feite voor heel Nederland. Maar, niet heel Nederland heeft op haar eigen ijsbaan een grootheid in de schaatssport op het ijs gekend. Ard Schenk. Hoeveel huldigingen zijn er wel niet in de jaren zestig en zeventig geweest in het dorp Wieringerwaard. Sinterklaas was geliefd, Ard Schenk was nog geliefder. Schenk was ook degene die de huidige ijsbaan, gesitueerd achter het natuurbad, opende. Op zaterdag 26 januari 2013 werd het bronzen beeld van een schaatser, gemaakt door Siem Wardenaar, door hem onthuld en reed hij enkele rondjes over het ijs samen met de schaatsjeugd.

 

De ijsbaan is de trots van IJsclub Jan Woudenberg, één van de oudste ijsclubs van Noord-Holland, opgericht in 1879. Als oudste club van Nederland wordt Daventria uit Deventer genoemd, met als oprichtingsjaar 1849. Uitgeest volgde in 1854 en in onze provincie vervolgens Purmerend, Amsterdam en Haarlem, om er maar een paar te noemen. Momenteel telt ons land meer dan 700 ijsclubs, hetgeen veelzeggend is over de populariteit van het schaatsen in Nederland. Een geliefde bezigheid in ons land dat al teruggaat tot vele honderden jaren geleden. Wie kent niet de vastgelegde schaatsers op  beroemde schilderijen.

Het is niet zo vreemd dat de liefde voor het schaatsen in ons land zo groot is. Immer, Nederland is vlak, telt talloze meren, sloten, rivieren, kanalen en grachten. En in het verleden waren er vele winters waarin het water bevroor en boeren, burgers, adellieden en arme landarbeiders zich op glad ijs waagden. En nog leuker werd het als je wedstrijdjes kon houden wie de snelste is, of het mooiste kon schaatsen….de schoonrijders.

 

In de Wieringerwaarder polder zijn en waren er genoeg plekken waar je heerlijk kunt schaatsen en niet alleen op de ijsbaan. De Pishoek, de Boezem, de sloten en de vijver bij de begraafplaats….de mogelijkheden zijn volop aanwezig. Het is ook niet zo vreemd dat op 15 december 1879 de Wieringerwaarder IJsclub werd opgericht. In het eerste bestuur zaten de voorouders van vele Wieringerwaarders, allemaal boeren. De namen die uit notulen naar voren komen zijn onder andere Blaauboer, Kaan, Rezelman, Schenk, Sleutel, Waiboer. Voorzitter was Cees Zijp. Niet-boer in het bestuur was Pieter Stadt, hoofd van de school in ons dorp.

Het waren niet de arme sloebers die in het bestuur zaten. Nee, eerder de rijke boeren zoals hierboven al genoemd. Er werden wedstrijden georganiseerd, hardrijderijen of het ging om schoonrijden. . Voornaamste doel: bedeelden te helpen aan voedsel. De bedeelden waren de arme mensen, die geen geld hadden, moesten bedelen om een paar stuivers, vandaar ook de naam ‘bedeelden’. Ook de IJsclub organiseerde wedstrijden voor de bedeelden. De hardrijderijen werden aangekondigd met advertenties in de krant, zoals hiernaast vermeld in een advertentie uit 1912.

In de krant werd later de organisatie ook bedankt:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dat was het begin, meer dan honderd tot honderdvijftig jaar geleden.

De jaren zestig

We maken een forse sprong in de geschiedenis. De jaren zestig. Het was de winter aller winters, die vóór de kerstdagen van 1962 in Nederland aanbrak.  De winter van sneeuw en ijs, van de Elfstedentocht van Reinier Paping. Het was ook de winter waarin het lid van de Wieringerwaardse ijsclub, Ard Schenk, voor het eerst in februari van 1963 in Graft werd gekoppeld aan Cees Verkerk.

Een maand eerder, op 2 januari 1962, hield de ijsclub een wedstrijd over 160 meter op de Boezem. Ard Schenk, een lange slungel van 18 jaar, die ook nog eens keepte voor VV Wieringerwaard, won. Eind februari reed hij opnieuw in Wieringerwaard. Schenk won de 500 en 1500 meter. Hij bleef in het klassement Gerben Karstens voor. Wie, Karstens, waar kennen we hem nog van? De in 2022 overleden Karstens won zes Touretappes, 14 etappes in de Vuelta en stond bekend om zijn scherpe eindsprint. Die Karstens, op het ijs, in Wieringerwaard.

Huldigingen

De jaren zestig waren voor de ijsvereniging heel bijzonder. Het waren de jaren van huldigingen, die natuurlijk Ard Schenk en andere schaatshelden betroffen. Ard was inwoner van Anna Paulowna, maar zijn hart lag in Wieringerwaard. Lid van de ijsvereniging, lid van de voetbalclub, lid van Olympia, voor zover daar nog sprake van was in de jaren zestig. Jaar in jaar uit echter was de ijsclub betrokken bij de festiviteiten rond Ard, als hij weer een grote titel in de wacht sleepte.

Op de huldigingfoto’s treffen we ook vaak de voorzitter uit de jaren zestig en zeventig aan, Jan Woudenberg, die in 1963 de plotsklaps overleden voorzitter uit de jaren vijftig, Jan Slikker, opvolgde.

 

Nieuwe ijsbaan

 

Voor de ijsvereniging was het hoogtepunt toch vooral de opening van de ijsbaan bij de Noorddijk in 1968. Een stukje land dat onder water kon worden gezet, zodat het mogelijk werd dat bij een paar dagen redelijke vorst al kon worden geschaatst. Logische gedachte, aangezien de winters in ons landje toch vaak zacht zijn en vorstperiodes nu niet bepaald vaak voorkomen. In totaal dertig jaar bleef deze ijsbaan bestaan, totdat de plek werd opgenomen in het uitbreidingsplan van Wieringerwaard. Een nieuwe locatie werd gevonden bij het natuurzwembad.

De ijsbaan bij de Noorddijk werd op 14 december 1968 geopend door burgemeester Leonard Hartman.

We maken opnieuw een sprong. Nu naar het jaar 1979. De ijsclub bestaat 100 jaar. Het werd ook tijd voor een groots feest. Immers, het 50-jarig bestaan ging geruisloos voorbij, zo ook het 75-jarig bestaan.

Twee feestavonden, een receptie met tal van genodigden, met ceremoniemeester Rinus van Dompselaar, toespraken van onder andere de burgemeester, Leonard Hartman en meester Hazeloop van de lagere school.

We citeren de Schager Courant uit 1979, de inleiding:

,,Na de kindermiddag en twee feestavonden kon voorzitter Jan Woudenberg van ijsclub Wieringerwaard zaterdagmiddag veel belangstellenden begroeten op de receptie ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de ijsclub. Aan beide feestavonden werd medewerking verleend door dans en showorkest De Vrijbuiters uit Landsmeer, Jo de Leeuw (die de zieke Kees Knerp verving) en goochelaar Visser.

Voorzitter Woudenberg gaf eerst een uitzetting van het ontstaan van de vereniging. Ook noemde hij nog de erwten, twintig turven en het spek, de prijzen die te winnen waren met de eerste wedstrijden. Gestart met 46 leden heeft de ijsclub inmiddels 450 aanhangers. Voor de feestavond had het bestuur de bejaarden van Wieringerwaard gratis toegangskaarten aangeboden.’’

 Diverse bestuursleden werden in het zonnetje gezet, zoals Jan Woudenberg zelf, al 15 jaar voorzitter, Cees Waiboer en Ronald de Boer. Het lijkt wel een eeuwigheid geleden. En vervolgens begon het te vriezen en later ook te sneeuwen…..de winter sloeg genadeloos toe. Het zou een prachtige winter worden. En dat werd het ook.

Jan Woudenberg

Maar in mei werd de vereniging, werd in feite heel Wieringerwaard, opgeschrikt. Jan Woudenberg overleed. De man die zolang de ijsclub als voorzitter diende. Het kon ook niet anders dat de grote man met zijn trompet en bandleider van de Mocking Birds werd geëerd met de enige juiste beslissing die genomen kon worden: de ijsvereniging werd naar hem vernoemd, IJsclub Jan Woudenberg.

Nieuwe locatie

In de volgende jaren werd natuurlijk vaak geschaatst op de ijsbaan bij de Noorddijk.  Ook het 125-jarig bestaan van de ijsbaan werd gevierd, op zaterdag 18 december in 2004. Filmbeelden uit die tijd zijn nog altijd te bewonderen. Maar er moest uiteindelijk toch weer een nieuwe ijsbaan komen.  Wieringerwaard ging weer woningen bouwen, juist ook op de plek waar in de winter kon worden geschaatst. In 2008 werd de ‘deur’ definitief gesloten en brak een ruim vier jaar durende periode aan van een ijsclub zonder ijsbaan.

Voorzitter Jaap Oostindiër (tot en met 2022), de opvolger van Jan Woudenberg, werd er gek van, zoals hij twee jaar geleden in de Schager Courant zich nog kon herinneren. ,,Vijf jaar zonder baan. Ik was behoorlijk boos op de gemeente. Het duurde maar en het duurde maar.’’

In 2012 kon op de nieuwe baan al worden geschaatst, maar de opening vond pas op 26 januari 2013 plaats. Een mooie locatie, prachtig clubhuis, opening door Ard Schenk, bronzen beeld door Siem Wardenaar gemaakt en in de kantine het schilderij van Ard Schenk ook van de hand van Siem, het schilderij dat jarenlang had gehangen in het voormalige restaurant De Boogbrug.

Nu, elf jaar later, is de baan de locatie waar in de winter bij vorst het ondergespoten landje verandert in een mooie ijspiste. De ideale plek waar Wieringerwaarders heerlijk kunnen schaatsen. En de kantinedeur je toegang geeft tot de plek waar je even kunt opwarmen. De plaats waar de geschiedenis van bijna anderhalve eeuw Wieringerwaarder ijsclub wordt gekoesterd.

 

Bronnen

J.T. Bremer: 125 jaar IJsclub Jan Woudenberg

Schager Courant, diverse publicaties

Website IJsclubJanWoudenberg.nl (met veel foto’s en informatie)

Wikipedia

YouTube videokanaal ‘Mijhoorjenietklagen’ (Cock de Vries)

 

Er zijn diverse filmbeelden over de ijsvereniging:

 

2012, voor het eerst schaatsen op de nieuwe ijsbaan:

En in 2017. Weer ijs!