Klaas Schenk nertsfokker en boer, maar vooral….schaatscoach

Klaas Schenk (rechts) coach van atleten en schaatsers

Klaas Schenk mocht dan wel boer, landbouwer, nertsfokker zijn geweest, maar zijn leven stond altijd in het teken van de sport. Het verhaal over zijn successen als sporter in de vooroorlogse jaren is inmiddels beschreven, maar Schenk als bondscoach van de Nederlandse schaatsploeg nog niet. De vader van de schaatskeizer van weleer, Ard Schenk, kreeg nationale faam als coach van de schaatshelden uit de jaren vijftig, Kees Broekman, Wim van der Voort en Jan Pesman.  Het is een stukje geschiedenis van de schaatssport, dat zijn oorsprong vond in Wieringerwaard.

Het kan natuurlijk dat wordt afgevraagd wie Klaas Schenk dan wel was geweest, dat aan deze bijzondere man zoveel aandacht wordt besteed. Klaas was belangrijk voor het dorp en belangrijk voor de schaatssport.  De ijskoning van de jaren zestig en zeventig, Ard Schenk,  zou er niet zijn geweest als deze Klaas niet bestond. Ard, de meervoudig Olympisch kampioen en wereldkampioen, houder van vele wereldrecords,  de man wiens beeltenis op de cover van het beroemde Amerikaanse blad Time verscheen. De man die in de New York Times de ‘Viking God’ werd genoemd. Maar Ard was ook de man die eens het doel van de vv Wieringerwaard verdedigde.

Davos, 1952

We gaan terug naar het jaar 1949. Klaas Schenk, zelf in de jaren dertig een sporter van formaat en de man die zo belangrijk was voor Olympia en de voetbalvereniging Wieringerwaard, werd benaderd door de schaatsbond.

,,De KNBSB kwam in 1949 bij mij omdat ik een redelijk slagje kon schaatsen. Ik was de eerste die de magische grens van 45 blank doorbrak. Exact 25 jaar later dook Ard als eerste onder de 40 blank.’’

Het zijn teksten van Schenk in één van de vele interviews die in de vorige eeuw met hem zijn gehouden en in diverse dagbladen nog terug te vinden zijn. Schenk werd ook benaderd omdat hij na de oorlog al coach was van de nationale jeugdploeg.
Hier nog een uitspraak van ‘ome Klaas’, zoals hij bij voetbalvereniging Wieringerwaard bekend stond: ,,Ik regelde alles zelf als we naar Noorwegen gingen: vervoer, eten en onderdak. Van die paar 100 gulden van de schaatsbond kon je onmogelijk de hele winter in Noorwegen verblijven.’’

14 jaar bondscoach

Klaas Schenk is 14 jaar bondscoach van de Nederlandse schaatsers geweest. Van 1949 tot en met 1963, het jaar waarin zoon Ard begon door te breken. Op dat moment besloot Klaas als coach te stoppen. Bewust, zoals hij in een interview zei: ,,Een vader-zoonrelatie binnen dit kleine wereldje zou averechts werken. ‘’
De geboren Wieringerwaarder kende zijn beperkingen. Hij was meer een organisator dan een echte coach. Dat wist hij zelf ook wel: ,,Het coachschap stelde niet zo veel voor, ik liet die jongens wat lopen en stond met schema’s langs de baan.’’

De boerderij aan de Lotweg was ook een toevluchtsoord voor schaatsers. Neem Kees Broekman. In 1951 ging het helemaal niet zo goed met hem. Hij trainde vaak alleen in Noorwegen en leefde soms als kluizenaar. Klaas Schenk zag het en had er alles voor over om Broekman weer op de rit te krijgen. Liefdevol nam hij Kees op in zijn eigen huis, begeleidde hem, liet hem genieten van het gezinsleven aan de Lotweg. Broekman trainde hard met de anderen, werkte aan zijn conditie en dit werd uiteindelijk beloond. Op de Spelen van 1952 veroverde hij zilver op zowel de 5000 als de 10000 meter. Een jaar later werd hij Europees kampioen.

In het programma NOS Andere Tijden werden herinneringen opgehaald hoe het in het begin van de jaren vijftig er aan toe ging:

Een dik pak sneeuw bedekt de omgeving van Hamar in Noorwegen. Op de boerderij Fjetre Gård even buiten het kleine stadje loopt Sven Peter Sinnerud rond. Tussen 1946 en 1956 verblijven de schaatsers in Hamar op de majestueuze boerderij Fjetre Gard, in handen van de Noorse schaatsheld Peter Sinnerud. Het was de uitvalsbasis voor de Nederlandse schaatsers, die zich in Nederland conditioneel goed voorbereidden op de schaatswinters.

Maar droogschaatsen, hardlopen, hardop tegen de duin bij Kraantje Lek op sprinten, maar schaatsritme, die ontbrak. Volgens oud-schaatser Cockie van der Elst was er in die tijd weinig mis met de conditie. Maar dan, bij aankomst in Hamar…..Van der Elst herinnert zich nog: Schaatscoach Klaas Schenk klapte in zijn handen en riep: ‘Het is een olympisch jaar, we gaan er tegenaan, we beginnen met een 10.000 meter’. Van der Elst kan er nog kwaad om worden. Het was de eerste keer dat de mannen dat jaar ijs zagen. En om dan te beginnen met een tien kilometer, grenst aan sportieve zelfmoord. Niemand voltooit die dag de vierentwintig ronden.’’

Klaas Schenk wordt als coach ook wijzer. Kees Broekman werd in 1953 Europees kampioen, Wim van der Voort veroverde zilver en ook zilver een jaar eerder bij de Olympische Spelen op de 1500 meter, Jan Pesman haalde brons in 1960 in Squaw Valley op de 5000 meter en Henk van der Grift veroverde in 1961 de wereldtitel en werd Rudi Liebrechts derde. Voor Schenk was het de mooiste dag van zijn leven in het Zweedse Gothenburg, zo vertelde hij in een reactie na de grote successen op 19 februari 1961.

Nertsfarm

,,Het was een prachtige tijd’’, zei Schenk later. ,,Ik had dit voor geen goud willen missen en ik heb er ook nog een nertsfarm aan overgehouden. Op de boerderij van de oud wereldkampioen Sinnerud zag ik voor het eerst zo’n nertsfarm en met zoon Jan heb ik nu 25 blauwvossen uit Noorwegen gehaald. Op het laatst hadden we 3100 blauwvossen. ‘’

Klaas Schenk vertelde in diverse interviews meer over die tijd. Zo vertelde hij dat hij liever na de Winterspelen in Innsbruck (1964) afscheid had genomen. Maar hij besefte ook dat hij wat vaker bij zijn vrouw Bets zou moeten zijn. ,,Ik ben als coach meer dan twee jaar in het buitenland geweest. Mijn vrouw was in de winter altijd alleen thuis.’’

Terug in Wieringerwaard kon Schenk weer meer tijd besteden aan zijn eigen bezigheden, zijn boerderij, nertsfarm, de biljartclub, voetbalvereniging Wieringerwaard. En meer tijd als vader van zijn vier kinderen, Mieke, Jan, Kaak en Ard. Vader van de sportfamilie Schenk.

Klaas met dochter Mieke en zijn vrouw Betsy op de tribune tijdens grote schaatsevenementen.

Klaas Schenk leefde voor de sport, bracht zijn kinderen groot met de sport en allen waren zij lid van Olympia. Hij maakte de successen van zoon Ard mee. Zat op de tribune, al dan niet in gezelschap van zijn Betsy of zijn kinderen.

Klaas en Betsy verhuisden meerdere keren van Anna Paulowna en vice versa. Hij zag het Rusthuis aan de Noord-Zijperweg gebouwd worden, keek ernaar en dacht: ,,Er moest zo nodig nog een rusthuis komen omdat er nog twee miljoen in een potje zat. De meesten zaten er tegen hun zin. Eerst in het centrum hier, lekker onder de mensen, als er wat was, de mensen hielpen je. Mij krijg je nooit in zo’n huis.’’

Klaas Schenk genoot van het leven, de aandacht, zijn verbondenheid met de voetbalvereniging als bestuurder en als speler. Vol trots vertelde hij eens dat hij er meer dan duizend competitiewedstrijden op had zitten. Hij was de vader van de voetbalvereniging, zo werd dat gevoeld en het was ook niet voor niets dat na de bouw van de tribune die naar hem werd vernoemd. De Klaas Schenk tribune.

Schaatshelden in huize Schenk. Links Fred Anton Maier, naast hem Per Willy Guttormsen, Kees Verkerk en Ard Schenk. Moeder Bets zorgt voor de koffie.

Zijn boerderij was soms ook een ontmoetingsplaats voor schaatsmatadoren. Cees Verkerk, Per Willy Guttormsen, Fred Anton Maier….wereldrecordhouders en wereldkampioenen, kwamen ook naar de boerderij van Schenk. Er was altijd wel plek.

Klaas Schenk was niet een man die van stil zitten hield. Jagen was één van zijn passies. Het lokale leven in Wieringerwaard boeide hem ook mateloos. De keu behoorde bijna tot zijn standaard uitrusting en hij ging in zijn laatste jaren nog met zijn zoon Kaak jagen in Denemarken.

Bij thuiskomst voelde hij zich niet helemaal lekker en in het ziekenhuis werden bij hartritmestoornissen geconstateerd. Zijn levenskracht liep ten einde. Zijn ongelooflijk actieve bestaan kon niet eeuwig voortduren en op 24 april 1993 overleed Klaas Schenk in het Gemini ziekenhuis in Den Helder.

Klaas Schenk was ridder in de orde van Oranje Nassau, erevoorzitter van de voetbalvereniging, lid van verdienste van de KNVB afdeling Noord-Holland, lid van verdienste van de Schaatsbond.

Bronnen:

• De Telegraaf
• NRC
• Schager Courant
• Algemeen Dagblad en vele andere dagbladen
• Bert Wagendorp e.a. : Ard Schenk, een biografie
• Foto albums familie Schenk
• NOS Andere Tijden
• NOS Beeld en Geluid

In het fotoalbum zijn de volgende foto’s geplaatst:

Theo Koomen interviewt Ard Schenk.
Ard Schenk wordt ontvangen door de burgemeester (rechts van hem moeder Bets en vader Klaas).
Huldiging Ard in Wieringerwaard met rechts Peter Nottet.
Huldiging Ard Schenk in Wieringerwaard. Vader Klaas op de achtergrond.
De familie Schenk in 1953 op de foto.
Fotocollage met links Wim van der Voort en coach Schenk in Davos, midden Schenk met Anton Huiskes en foto rechts Klaas Schenk op vv Wieringerwaard veld met links voorzitter Kick Schreuder.
Oud-atleten Olympia houden reünie.
Jan Pesman hijgt uit in de armen van coach Schenk.
Training in de duinen. Vader Schenk te midden van zijn pupillen. Dochter Mieke loopt voorop.