Een huis vol warme herinneringen

De burgemeesterswoning voor de Tweede Wereldoorlog. De foto is ingekleurd.

Een woning in chaletstijl, bouwjaar 1911, aan de Noord-Zijperweg bij het parkje…het is een prachtige woning naast de toegang tot het wandel- en fietsgebied, dicht bij het Polderhuis. Een woning ontworpen door architect Jos Vlaming uit Schagen, die eenzelfde soort woning in Anna Paulowna ook heeft bedacht, maar dan in spiegelbeeld. Het is de voormalige burgemeesterswoning van de familie Koster, nog altijd bewoond door een nazaat van Klaas Koster, eens burgemeester en dijkgraaf van Wieringerwaard. Het huis kostte in 1911 5050 gulden en werd gebouwd door de plaatselijke aannemer Breed. Greet Koster, achterkleinkind van Klaas Koster, woont er nog altijd, samen met huisgenote Gerda Buddingh. Een huis vol warme herinneringen.

De voormalige burgemeesterswoning is één van de pronkstukken van het dorp. Dat heeft ook de gemeente Hollands Kroon beseft. Het pand is inmiddels een gemeentelijk monument en bevindt zich nog grotendeels in de oorspronkelijke staat, inclusief het wachtbankje voor de bezoekers, die de burgemeester graag wilden spreken.
Het is niet zo verwonderlijk dat Greet Koster trots is op deze familiewoning met de naam ‘DE STROOK’, vernoemd naar het land achter de villa tot en met de dijk, eens het grasland waar de koeien graasden. En niet alleen op deze prachtige woning, maar ook trots op haar voorouders die zo’n belangrijke rol hebben vertolkt in Wieringerwaard.
Greet Koster is behalve een nazaat van de burgemeester ook een nazaat van Albert Janszoon Kaan, die zo van betekenis is geweest voor de polder Wieringerwaard en zijn bewoners.

Geschiedenis

De familie Koster. Links Klaas Hendriksz. Koster, de burgemeester en dijkgraaf, rechts Dieuwertje Kaan, eerste vrouw van Klaas. Midden boven het gezin Hendrikus Koster en Catherina Rezelman met hun kinderen Dieuwertje en Klaas, midden onder Jansje Waiboer en Klaas Koster, de kleinzoon van de voormalige burgemeester.

De familie Koster. Links Klaas Koster, de burgemeester en dijkgraaf, rechts Dieuwertje Kaan, eerste vrouw van Klaas. Midden boven het gezin Hendrikus Koster en Catherina Rezelman met hun kinderen Dieuwertje en Klaas, midden onder Jansje Waiboer en Klaas Koster.
Het verhaal van de burgemeesterswoning is vooral ook de geschiedenis van de familie Koster in Wieringerwaard, die ooit in de 19e eeuw van Midwoud naar Wieringerwaard verhuisde. We gaan daarvoor eerst terug naar 1849, de geboorte van Klaas Koster in Midwoud. Zijn ouders zullen nooit hebben bevroed dat hij eens burgemeester van Wieringerwaard zou worden en ook tien jaar als dijkgraaf zou fungeren.

Zijn zoon Hendrikus (‘Rikus’), geboren in 1877, vertegenwoordigde een belangrijke rol in de Bond van Zuivelfabrieken in Noord-Holland, onder andere vele jaren als voorzitter van deze Bond. Hendrikus was een man van weinig woorden, maar met een groot gezag, zo staat geschreven in het Gedenkschrift van de Bond ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan in 1956. Zijn zoon Klaas, vader van Greet, was boer, maar dan Boer met een hoofdletter. ,,Hij was een gewone man, maar een echte boer met een hoofdletter. Hij was zo trots als een pauw met die naam’’, zo voelt Greet dat. En begrijpelijk.

We gaan weer terug naar de 19e eeuw. Terug naar 1872, het jaar waarin Klaas voor altijd werd verbonden met Wieringerwaard, alhoewel het nog even duurde voordat hij met zijn toekomstige gezin in Wieringerwaard kwam te wonen. Klaas raakte bevriend met Dieuwertje Kaan, dochter van Dirk Kaan en Aaltje Schenk. Het gelukkige jonge stel, 22 en 21 jaar oud, trouwde op 21 april 1872 in Wieringerwaard. Pas in 1897 verhuisde het echtpaar definitief naar de boerderij aan de Zuid-Zijperweg 56, die Klaas Koster van de erven van Dirk Kaan verwierf. Samen met hun kinderen Dieuwertje en Rikus. Jammer genoeg overleed hun dochter Dieuwertje al snel, in 1899.

Tot 1896 was Klaas Koster niet alleen landbouwer en veeboer, maar vooral ook een man die tot de eerste vier inspecteurs van de Nederlandse Rundveestamboek behoorde en lid van de raad en president kerkvoogd was. En, volgens de Schager Courant, ook een zeer gezien persoon.

Burgemeester

In Wieringerwaard ontpopte veehouder Klaas zich als een man die wilde meedenken in de polder, lid werd van de gemeenteraad en uiteindelijk in 1905 werd gekozen tot burgemeester. Die functie vervulde hij tot in 1917, het jaar waarin hij weer voor zes jaar was benoemd. Zijn moeilijkste jaar was misschien wel het jaar waarin de watersnoodramp plaatsvond, januari 1916. De stormvloed zette de Anna Paulownapolder onder water, Koster leidde de hulpacties vanuit Wieringerwaard en ontving ook Koningin Wilhelmina in het Wapen van Wieringerwaard, waar de koningin zich onderhield met gevluchte polderbewoners.

Een oude ansicht uit vermoedelijk de periode 1915-1925 van de burgemeesterswoning.

In 1917 besloot Koster zijn functie neer te leggen. Klaas kon zich niet verenigen met de toen gestelde maatregelen van de regering in verband met de heersende crisis. Klaas Koster bleef nog wel dijkgraaf, een functie die hij vanaf 1911 vervulde tot 1921. Daarnaast vervulde Koster ook andere bestuursfuncties, als voorzitter van de kaasfabriek, voorzitter van het Witte Kruis, kerkvoogd enzovoort enzovoort. Een gedreven en ook belangrijk man dus die na het overlijden van zijn vrouw Dieuwertje in 1907 twee jaar later met haar veertien jaar jongere zus Neeltje trouwde.
De voormalige burgemeester van Wieringerwaard overleed uiteindelijk in 1932, 82 jaar oud. Oud genoeg om trots te kunnen zijn op de grote kwaliteiten van zijn zoon Hendrikus, die een rol van betekenis speelde in de zuivelindustrie.

Hendrikus K. Koster was een man die een grote rol speelde in de zuivelindustrie. Hij was bijna 20 jaar voorzitter van de Bond van Zuivelfabrieken. Van 1938 tot 1947 was hij ook nog eens voorzitter van de FNZ, de Koninklijk Nederlandse Zuivelbond. De bestuurder werd ook als H.K. aangeduid, Hendrikus Klaas(zn), alhoewel hij volgens zijn geboorteakte gewoon Hendrikus was genoemd. Hij was volgens de jubileumuitgave van de Bond van Zuivelfabrieken in Noord-Holland ‘een boer die ‘het eigene, zijn eigen gemeente, zijn polder en zijn fabriek zeer lief had’. Een bestuurder van brede allure.

Proclamatie benoeming Hendrikus tot waarnemend burgemeester.

Het was ook niet zo vreemd dat deze Rikus in 1945 na de bevrijding gevraagd werd om waarnemend burgemeester te worden van Wieringerwaard totdat een nieuwe burgemeester zou worden benoemd. De zittende burgemeester Daan Kaan, lid van de NSB, werd van zijn functie ontheven.

In Wieringerwaard vertrok Rikus met zijn vrouw Trien en hun drie kinderen in 1931 naar een nieuwe woning aan de Molenweg (nummer 54). Daar bleven zij wonen tot in 1938, toen de weduwe van Klaas, Neeltje, kwam te overlijden. De oude burgemeesterswoning kwam vrij en Rikus en zijn gezin namen hun intrek in deze prachtige woning. In de oude woning aan de Molenweg woont nu nog hun achterkleinzoon Dirk Zijp.
Rikus (H.K.) Koster overleed op 27 mei 1952 in het Centraal Ziekenhuis van Alkmaar. Onder grote belangstelling werd de voormalige bestuurder en boer naar zijn laatste rustplaats gebracht. Diverse sprekers betuigden de overleden Wieringerwaarder, Ridder in de Orde van Oranje Nassau, de eer die hij verdiende: ,,Landbouwend Nederland leed zwaar verlies’’, zo schreef de Schager Courant over deze man.

Intussen bleef de oude burgemeesterwoning aan de Noordzijperweg altijd in bezit van de familie Koster. In 1970 verkochten de ouders van Greet Koster, Klaas en Jansje, de boerderij aan de Zuid-Zijperweg en namen hun intrek op ‘De Strook’. In 1982 overleed boer Klaas. Zijn weduwe Jansje bleef nog een paar jaar op ‘DE STROOK’ wonen. Totdat het onderhoud haar teveel werd. In 1986 verhuisde Jansje naar een woning aan de Paludanusweg en namen Greet en haar huisgenote Gerda hun intrek in de karakteristieke woning naast het Polderhuis.

Het heden

En daarmee zijn we beland in het heden. Na Burgemeester Klaas, Bestuurder Hendrikus en Boer Klaas is nu de achterkleindochter, kleindochter en dochter Greet degene die de deur open doet van het fraaie huis. Dezelfde Greet, die na een opleiding aan onder andere de Tuinbouwschool te Lande in Rijswijk docente was geworden aan de landbouw huishoudscholen in Assendelft en in Wieringerwerf.

Greet Koster is trots op haar ouders en voorouders. En dat is begrijpelijk. Geboren in 1935 groeide zij op in Wieringerwaard in de boerderij aan de Zuid Zijperweg. Haar vader was geen hereboer, maar gewoon Boer met een hoofdletter B, zoals Greet Koster haar vader zich wil blijven herinneren. Een gewone man die in overall de boerderij runde. Getrouwd eind 1931 met Jansje Waiboer, die ooit de tweede vrouw in Noord-Holland was met een rijbewijs.

Klaas Koster was niet alleen boer, maar ook bestuurder. Hij maakte onder andere deel uit van het Polderbestuur en was lid van het organisatiecomité die de festiviteiten van het 350-jarig bestaan van Wieringerwaard in 1960 voorbereidde. Ook was hij voorzitter van de zuivelfabriek De Volharding, hoofdingeland en voorzitter van dansgroep Wieringerwaard.

Monument

De woning van de familie Koster is door de gemeente Hollands Kroon inmiddels gepromoveerd tot een pand van monumentale waarde ’als representatief voorbeeld van bestuurlijke ontwikkeling. Het geeft uitdrukking aan de toepassing van representatieve vormen aan een burgemeesterswoning in kleine dorpen. Dat het pand behoort tot de prominente gebouwen uit het dorp blijkt uit de centrale ligging en de statige architectuur. Vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische waarden in relatie tot de gaafheid is sprake van zeldzaamheid op regionaal niveau. Een voormalige burgemeesterswoning met deze architectonische uitstraling is een zeldzaam geworden type.’’
Zo omschrijft de gemeente Hollands Kroon de voormalige burgemeesterswoning in chaletstijl uit 1911.
Het is derhalve helemaal niet gek dat Greet Koster, mede-auteur van het boek ‘Wieringerwaard in Vogelvlucht’ (2010), trots is op haar familie en de woning.

Bronnen:

Archief Familie Koster.
Schager Courant 1916, 1917, 1932, 1952, 1960.
Hollands Kroon: beschrijving monument burgemeesterwoning.
Gedenkschrift Bond Zuivelfabrieken Noord-Holland 1956.
Geboorte-, trouw- en overlijdensaktes gemeente Midwoud en Wieringerwaard.