Hij wist alles van melk
Frits Vermaning; de man die alles van melk wist….
Hij zou dit jaar honderd zijn geworden. Frits Vermaning. Een Fries van geboorte, zoon van melkvaarder Jan en zijn vrouw Antje. Tot zijn zevende in het Friese Oldeboorn gewoond, daarna met zijn ouders verhuisd naar Winkel. Vermaning is een naam die door deze Frits in Wieringerwaard bekend is geworden. Melkcontroleur van beroep, bekend bij de veehouders in de Wieringerwaardse polder. Hij had zijn laboratorium aan de Zuid Zijperweg, waar hij de kwaliteit van de melk testte. Frits overleed in 2012, 89 jaar oud.
Een verhaal over Frits Vermaning is ook een verhaal over de geschiedenis van de melkcontrole in Nederland. Hier is dat in dit verhaal even kort geschetst.
Voordat de melk in de flessen en later kartonnen verpakkingen terecht kwam, werd de kwaliteit van de melk al vele jaren goed bewaakt. Mede dank zij het werk van de melkcontroleur, die de melk controleert op resten diergeneesmiddel, de hoeveelheid bacteriën en het vet- en eiwitgehalte.
De eerste melkcontrole vond plaats in 1893 op verzoek van het Friesch Rundvee Stamboek dat wilde weten wat de productie en het vetgehalte was van de Friese koeien. In Wieringerwaard was men dankzij veehouder en landbouwer Groneman er ook al vroeg bij met de oprichting van de Fokvereniging Wieringerwaard op 27 december 1900.
Melkcontrole kwam in Nederland moeizaam op gang. Voor de Tweede Wereldoorlog werd 15 procent van de koeien gecontroleerd, pas na de Tweede Wereldoorlog werd het belang van een goede controle onderkend door zowel de veehouders als de zuivelfabrieken. Immers, de veehouders kwamen er op die manier achter welke koeien de beste en meeste melk leverden. Minder productieve dieren konden uit de veestapel worden verwijderd, de besten bleven over.
Melkvaarder
Het was op zich niet zo verwonderlijk dat Frits Vermaning uiteindelijk in de melk terecht kwam. Nou ja, bij wijze van spreken dan. We gaan even terug naar de jaren veertig van de vorige eeuw. Vader Jan had ook alles met melk. Eerst melkvaarder in Friesland, in 1930 vertrokken naar Winkel waar Jan Vermaning een kruidenierswinkeltje begon. Later werd hij kaassnijder in de melkfabriek in Lutjewinkel. Meer zekerheid van inkomsten zal ongetwijfeld de belangrijkste reden zijn geweest.
Frits (doopnaam Frederik) deed wat zijn vader hem misschien wel adviseerde: hij volgde een opleiding tot melkcontroleur en slaagde in 1944 in Alkmaar voor het diploma.
Overigens, voordat hij de opleiding tot melkcontroleur volgde, werkte hij bij de melkfabriek in Lutjewinkel. Om te voorkomen dat hij voor de ‘Arbeitseinsatz’ in Duitsland werd opgeroepen, dook hij onder.
Frits en Feikje, het jaar 1950.
Op 15 december 1945 trad Frits Vermaning als tweede controleur in dienst bij de rundveefokvereniging Wieringerwaard. Daarnaast was hij ook al bedrijfscontroleur bij de zuivelfabriek De Volharding. Nog geen paar maanden later werd hij hoofdcontroleur van de fokvereniging en eerste controleur van de fabriek én ook nog eens stamboekhouder. Enkele jaren verder was hij nog uitsluitend in dienst van de fokvereniging.
Voordat het zover was, had Frits ook nog andere bezigheden. Bijvoorbeeld de liefde. De banden met Friesland waren nog altijd aanwezig en op een gegeven moment ontdekte hij Feikje uit Akkrum. Feikje Haayes. Frits was gek en verliefd genoeg om op de fiets over de Afsluitdijk te rijden om bij Feikje te zijn. Zo vreemd was het dus niet dat op 22 september 1950 zij in het huwelijk traden. Frits en Feikje kregen vier kinderen, Jan, Alie, Roelie en Hannie.
De fokvereniging
Een verhaal over Frits Vermaning kan ook niet zonder iets meer te vertellen over de fokvereniging Wieringerwaard waarvoor hij zo actief was. Een fokvereniging die veehouders onder leiding van Groneman op 27 december 1900 oprichtten. Doel was de kwaliteit van de veestapel te garanderen en te verbeteren. De kwaliteit van de stieren speelden ook een grote rol, later was er ook meer aandacht voor het voer en vooral ook de gezondheid van de veestapel. De kwaliteit van het melk werd onderzocht via de melkcontrole die dagelijks plaatsvond. Na de Tweede Wereldoorlog, vanaf 1945, werden de werkzaamheden van de vereniging groter. Frits Vermaning controleerde de melk in het laboratorium van De Volharding, één van de oudste zuivelfabrieken van Nederland. Tot en met 1953. De controle van de melk werd in 1954 overgebracht naar de dienstwoning van de fokvereniging aan de Zuid Zijperweg (nummer 44). Frits had daar zijn eigen laboratorium.
Frits Vermaning controleerde de koeien van de veehouders in Wieringerwaard en de Wieringermeer. ,,Als melkcontroleur ging mijn vader er al om vier uur ’s ochtends uit om naar de boeren te gaan en daar de melk van de koeien in kleine flesjes mee te nemen. Om acht uur was hij weer thuis. Bij ons aan huis had hij een laboratorium voor het melkonderzoek. Hij mat van elke koe ’s ochtends en ’s avonds het vetgehalte. Om de melk goed te houden werden blauwe pilletjes gebruikt’’, weten zijn kinderen nog.
Op de fiets
Eerst ging Frits op de fiets naar de boeren, maar later had hij een prachtige DKW motor om naar de veehouders te gaan. Frits ging ook kalveren schetsen om het ID van de dieren vast te leggen. En één keer per jaar verzorgde hij het jaarverslag voor alle boeren. Frits nam melkmonsters van de koeien van tientallen boeren in de polder om die thuis te onderzoeken in zijn laboratorium. Dag in, dag uit. Tot 1972. Het jaar waarin de fokvereniging samenging met de verenigingen van Wieringen en Wieringermeer.
Frits Vermaning moest ander werk zoeken. Dat vond hij uiteraard, bij Van Zoonen Snacks. Feikje zat ook niet stil, begon een taxibedrijfje nadat zij ook een tijdje in Huize Cora had gewerkt.
Palingroken, één van de passies van Frits.
Uiteindelijk ging Frits met zijn 60e met pensioen om zich te wijden aan zijn liefhebberijen: palingroken, vissen op de Pishoek met zijn eigen bootje en op vakantie gaan. Daarnaast was hij ook actief voor de voetbalvereniging Wieringerwaard waar hij vele jaren lid was van de elftalcommissie.
,,Onze vader was rechtvaardig en eerlijk’’, zo herinneren zijn kinderen hem. ,,We hadden het goed. Al gauw stond er een kleurentelevisie bij ons thuis en we hadden een douche, als één van de eersten. En wat ons altijd is bijgebleven over onze pappa: zijn bootje, vissen, palingroken. Dat waren zijn grote hobby’s.’’
Jan, Alie, Roelie en Hannie; ze zijn nog altijd trots op de melkcontroleur, hun vader.
Frits werd 89 jaar oud. Een Fries die een echte Wieringerwaarder werd.
Bronnen
Familie Vermaning
Schager Courant
Wieringerwaard in vogelvlucht
Weer een mooi verhaal over een Wieringerwaarder die ik me nog goed kan herinneren. Ook vaak vanuit Schagen of Hippolytushoef met de Taxi naar huis gebracht door Feikje en soms door Frits. Die mensen hadden altijd wel een verhaal, mooi.
Wat is het een prachtig mooi stuk over mijn vader geworden.
Dank je wel, groetjes Hannie