Het laatste café

Herberg met een grote geschiedenis

Het is nu echt over en uit voor het Wapen van Wieringerwaard.

Zo stond het op 23 september 2018 geschreven in de Schager Courant. Het kon niet meer, het ging niet meer. Uitbater Ton de Kleine wist dat zijn eetgelegenheid, zijn café, geen toekomst meer had. De kosten stegen boven de baten uit. Wat nu nog rest is een bijna vervallen pand met een geschiedenis. Meer niet.  Met dichtgetimmerde ramen. Kopers zijn er niet.

Het Wapen van Wieringerwaard was de belangrijkste horecagelegenheid in het dorp in de polder. Er waren er natuurlijk meerdere. Zoals de Herberg aan de Grote Buurt, De Rustende Jager en de Oude Herberg in Nieuwesluis. Maar het Wapen van Wieringerwaard werd uiteindelijk wel de bekendste. Gelegen tegenover het historische Polderhuis, daterend uit 1612, troffen in de afgelopen eeuwen de bewoners van Wieringerwaard elkaar in de taverne. Ja, eeuwen. Het is altijd een ontmoetingsplaats geweest voor de mensen uit de polder en vooral ook verenigingen uit Wieringerwaard. Het was de locatie waar je je moest inschrijven voor toertochten of de Ard Schenktijdrit, trimlopen enzovoort. Waar de leden van de biljartvereniging hun partijen speelden. Waar de feesten werden gehouden, bestuursvergaderingen werden gepland, feestavonden werden gegeven en waar het centrum was van de jaarlijkse kermisfestiviteiten. Het Wapen bood hier onderdak aan alles en iedereen.

De tijden zijn echter veranderd. Winkels zijn – op één na, de dagwinkel – verdwenen, culturele activiteiten spelen zich af in het dorpshuis De Oude School, de kermis is weggesaneerd en de horecagelegenheden zijn opgedoekt. Het is een beeld dat kenmerkend is voor dorpjes in heel Nederland.

Het Wapen van Wieringerwaard, anno 1920.

Het Wapen van Wieringerwaard was echter wijd en zijd bekend. De eerste bebouwing op de locatie hoek Noord-Zijperweg en Molenweg, tegenover het witte Polderhuis moest ergens in het midden van de 17^e eeuw zijn gerealiseerd.Uit oude documenten viel op te maken dat ook in de 17^e en 18^e eeuw, op deze plek ‘boeren en buitenlui’  hun dorst konden lessen met bier. Maar het woord herberg komt pas voor de eerste keer voor in een notariële akte uit 1755 waarin sprake was van een herberg ‘digt bij het Heerenhuys’. De naam Wapen van Wieringerwaard duikt voor het eerst op in stukken uit 1798 wanneer een zekere Jan Pronk er zich wil vestigen. In dit document was vermeld dat hier sedert ‘onheuglijke’ tijden de tapnering en slagerij is gedaan’.

Nog verder terug, in de 17^e eeuw, had de huiseigenaar van de ‘woning’, Jan Jansz Jongebroer, drie haertsteden, wat ook wijst op iets als van een herberg, zo schrijft Bremer in zijn boek over Wieringerwaard. Er is overigens niet zoveel bekend over het pand in de 17e eeuw, neergezet op blok A12, tegenover het Polderhuis.  In 1654 kocht predikant George van den Heuvel, getrouwd met dochter en erfgename Adriaan Jansz Schuitevoerder of Cramer het huis. Waarschijnlijk was de predikantsvrouw de kleindochter van Jan Jansz Schuit. Haar vader, beurtschipper, was tevens koopman. Ook cafehouder? Wie zal het zeggen. Volgens het document uit 1665 had de huiseigenaar Jan Jansz Jongebroer drie haertsteden, wat ook wijst op iets van een herberg.

Het woord herberg komt voor het eerst voor in een notariële akte van 14 sept 1755 waarin sprake is van een huis zijnde een herberg digt bij het Heerenhuys , het Polderhuis dus.

De naam Wapen van Wieringerwaard duikt op in de stukken in 1798 wanneer ene Jan Pronk zich er wil vestigen. Er staat ook dat er sedert onheugelijke tijden de tapnering en slagerij in is gedaan.

In de negentiende eeuw komen we kastelein Sijmon (of Simon, zoals later in diverse aktes hij werd aangeduid) Kossen tegen, die Het Wapen van den Wieringerwaard bewoonde. Sijmon was eerst veldwachter, maar in ieder geval in 1836 en vermoedelijk ook eerder al kastelein.

In de 20e eeuw keert de naam van het restaurant regelmatig terug in de kolommen van de Schager Courant. De plaats waar veilingen werden gehouden, notarissen actief waren met verkopen, en feesten werden gehouden.

Tot 2018, toen Ton de Kleine op Facebook schreef:  ,,Na een mooi feestje gisteravond in verband het met 12-jarig jubileum, valt het doek nu echt. We hebben mooie tijden beleefd, kermissen gevierd, feestjes gegeven en verzorgd, avonden vol gezelligheid. Met pijn in ons hart draaien wij de deur op slot”.

.

Bronnen:

J.T. Bremer: Wieringerwaard 1610-2010

Schager Courant

NH archief Haarlem

Wie wat waar