Home 1000-1600 Voortdurende strijd tegen het water

Voortdurende strijd tegen het water

 

Allerheiligenvloed was de ergste

Bron: Watersnoodmuseum

Mogen wij aan u voorstellen: Wieringerwaard. Een polder die inmiddels 410 jaar bestaat. 410 Jaar? Wat was er dan daarvoor? Water? Of land? Beiden, is het antwoord.

Noord-Holland is in de Middeleeuwen een land van inhammen gevuld met zeewater. Er is een voortdurende strijd tegen het water, met constant overstromingen door meerdere stormvloeden. Het land wordt weggeslagen en kleiner. Grote hoeveelheden land worden regelmatig door de zee verzwolgen.

Berucht is de St. Elizabethvloed in 1421 die stukken kustlijn weg slaat en er voor zorgt dat landerijen worden overspoeld door zand.

Er volgen nog meerdere grote stormvloeden. Dieptepunt is wel de Allerheiligenvloed in 1570. Holland staat onder water. Zo ook het oude land van de Wieringerwaard. Er is niets. Alleen maar water.

Wie oude kaarten van Noord-Holland Noord bekijkt ziet een totaal andere Noordkop dan wat wij nu zien. De kustlijn is vijf kilometer meer naar het westen gelegen. Het gebied achter de kustlijn is bedekt met een dikke laag veen met daartussendoor waterstromen. Er zijn ook kleine woonkernen, zoals Texel, Huisduinen, Callantsoog, vroeger Callinghe geheten. De bevolking groeit, het veen klinkt in en kan worden ontgonnen. De waterhuishouding wordt met man en macht beheersbaar gemaakt, nieuwe nederzettingen ontstaan.

In de periode tussen 1000 en 1600 gebeurt er veel met het landschap. Het verliest de strijd tegen het water, de stormvloeden slaan bressen in de kust, de zee dringt meerdere malen door in het land, dat meer op een gatenkaas begint te lijken en delen van het veen- en moeraslandschap komen weer onder water te liggen. Ook de huidige polder Wieringerwaard.

Allerheiligenvloed

De ergste vloed ooit was de Allerheiligenvloed. Op de site van het Watersnoodmuseum valt het volgende te lezen:

“In 1570 wordt Nederland geconfronteerd met de Allerheiligenvloed. Op 1 november van dat jaar woedt een hevige storm. Talloze dijken aan de Hollandse kust begeven het. Het kustgebied van Vlaanderen tot aan Groningen en Noordwest-Duitsland wordt overstroomd. Rond Antwerpen verdwijnen vier dorpen onder een dikke laag slib, in Friesland komen meer dan 3.000 mensen om het leven en ook Zeeland wordt zwaar getroffen.
Primeur bij de Allerheiligenvloed is dat er voor gewaarschuwd is. De Domeinraad in Bergen op Zoom waarschuwt de ochtend van de ramp voor ‘seer uytnemende hooghe vloet’. Erg veel heeft de waarschuwing niet gebaat: de Allerheiligenvloed staat te boek als de ergste watersnoodramp uit de geschiedenis van Nederland.
In een brief aan Koning Filips II schrijft de hertog van Alva dat vijfzesde van Holland onder water staat. Hoeveel doden er vallen bij deze watersnoodramp is niet precies bekend maar hun aantal wordt geschat op minstens 20.000. Tienduizenden mensen raken dakloos en winter-voedselvoorraden worden vernietigd.”

Waar de Wieringerwaarders nu wonen, twee meter beneden de zeespiegel, is vroeger, honderden jaren geleden voordat het gebied werd bedijkt, het huidige land ooit bewoond geweest. Graaf de hele polder uit, ga meters diep en ongetwijfeld kom je bewijzen tegen van vroegere bewoning.

Een voorbeeld wordt gegeven in een ander verhaal, dat over de weg van Paludanus. Ehhh, Paludanusweg? Ja, die weg in Wieringerwaard, zijweg van de Trambaan. Die weg is vernoemd naar de ‘weg van Paludanus’, ontdekt door de Hoornse dokter Paludanus.

Kaart van Holland uit 1554. Deze kaart benadert mogelijk de situatie voor de Allerheiligenvloed van 1570. Exact zal die zeker niet zijn. Wieringerwaard was er niet. Het eiland Wieringen wel, omgeven door water.

Nederland heeft maar liefst vijf maal overstromingen gekend die de naam Allerheiligenvloed hebben gekregen. Dit zijn overstromingen die op of rond 1 november plaatsvonden.

Achtereenvolgens zijn dit:

  • de Allerheiligenvloed van 1170
  • de Allerheiligenvloed van 1532
  • de Allerheiligenvloed van 1570
  • de Allerheiligenvloed van 1675
  • de Allerheiligenvloed van 2006
We zijn het haast vergeten, maar er was inderdaad in 2006 óók een Allerheiligenvloed. Wikipedia schrijft hierover:

 

“Van 31 oktober op 1 november 2006 woedde in Noord-Nederland en Duitsland de zwaarste storm sinds 1990. Deze storm is de geschiedenis ingegaan als de Allerheiligenvloed van 2006.
Bij Delfzijl is een waterstand van 4,83 m boven NAP gemeten, de hoogst bekende waterstand te Delfzijl tot dat moment. Het record van daarvoor, 4,63 m boven NAP, dateerde van 1825, toen tijdens de stormvloed van 1825 ruim 800 doden vielen.
Op de pier in Holwerd waar de veerboot naar Ameland vertrekt, dreven door de stormvloed auto’s de Waddenzee in.
In Marrum verdronken op de kwelder twintig paarden. Ruim honderd andere paarden raakten door het door de storm veroorzaakte hoge water ingesloten, wat leidde tot landelijke media-aandacht en een een reddingsactie.
In de Eemshaven liep een bouwput van een haven in aanbouw onder water.
Dankzij de sinds het Deltaplan verhoogde dijken waren er ondanks de hoge waterstanden geen overstromingen binnendijks in Nederland.”

 

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

  • Nieuwsbrief